Niepodporządkowanie się ograniczeniu prędkości w ruchu drogowym stanowi wykroczenie określone w art. 92a Kodeksu wykroczeń. Zgodnie z jego treścią, kto, prowadząc pojazd, nie stosuje się do ograniczenia prędkości określonego ustawą lub znakiem drogowym, podlega karze grzywny. Nie jest to jedyna konsekwencja przekroczenia dopuszczalnej prędkości podczas kierowania pojazdem, albowiem zgodnie z treścią art. 102 ust. 1 pkt 4 Ustawy o kierujących pojazdami starosta wydaje decyzję administracyjną o zatrzymaniu prawa jazdy lub pozwolenia na kierowanie tramwajem, w przypadku gdy kierujący pojazdem przekroczył dopuszczalną prędkość o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym. Starosta wydaje takową decyzję na okres 3 miesięcy, nadając jej rygor natychmiastowej wykonalności oraz zobowiązuje kierującego do zwrotu prawa jazdy, jeżeli dokument ten nie został zatrzymany wcześniej. Zatem przy przekroczeniu prędkości w terenie zabudowanym o więcej niż 50 km/h kierującego dotyka podwójna sankcja- grzywna oraz zatrzymanie przez starostę prawa jazdy na okres trzech miesięcy.

W tym zakresie pojawia się pytanie, co jeśli w okresie zatrzymania prawa jazdy kierujący zdecyduje się kierować samochodem. W takiej sytuacji zgodnie z art. 102 ust. 1d Ustawy o kierujących starosta wydaje decyzję administracyjną o przedłużeniu okresu, na który zatrzymano prawo jazdy, do 6 miesięcy.

Niezwykle istotnym z punktu widzenia kierujących jest to, że podstawą do wszczęcia postępowania administracyjnego przez właściwego starostę jest wyłącznie fakt popełnienia naruszenia, bez względu na to, czy doszło do zatrzymania prawa jazdy na drodze przez Policję. Takie stanowisko wynika z obecnie obowiązujących regulacji prawnych i znajduje potwierdzenie w orzecznictwie sądów administracyjnych. W wyroku z dnia 25 października 2017 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie stwierdził, że: „Fakt prowadzenia na drodze publicznej pojazdu bez posiadania przy sobie prawa jazdy, wbrew obowiązkowi wynikającemu z przepisów obowiązującego prawa, nie zwalnia z odpowiedzialności administracyjnoprawnej i nie chroni przez skutkami nieprzestrzegania obowiązujących przepisów ruchu drogowego. W takim wypadku osoba posiadająca dokument prawa jazdy i okazująca go w czasie kontroli drogowej policjantowi, byłaby gorzej traktowana, w takich samych okolicznościach, niż osoba nie posiadająca takiego dokumentu lub tylko twierdząca, że go nie posiada. Co więcej nie można również wykluczyć także i takich sytuacji, gdy kierowcy, chcąc uniemożliwić zatrzymanie dokumentu prawa jazdy, składaliby podczas kontroli niezgodne z prawdą oświadczenia o jego braku” (sygn. II SA/Rz 860/17). Stąd wszelkie próby uniknięcia sankcji administracyjnej w postaci zatrzymania prawa jazdy przez ukrycie dokumentu przez funkcjonariuszami Policji może rodzić jedynie dodatkową odpowiedzialność na gruncie wykroczeniowym.

Nie można również pomijać okoliczności, że fakt przekroczenia prędkości przez kierującego nie jest badany przez starostę, albowiem jest on związany ustaleniami poczynionymi w zakresie pomiaru prędkości dokonanych przez właściwą służbę. Naczelny Sąd Administracyjny wskazuje w swoim orzecznictwie, że: „Literalne brzmienie przepisu art. 102 ust. 1 pkt 4 Ustawy o kierujących pojazdami dowodzi, że przedmiotowe orzeczenie ma charakter związany. Samo rozstrzygnięcie oraz jego zakres nie zostało pozostawione swobodnemu uznaniu organu administracyjnego. Oznacza to, że w razie otrzymania zawiadomienia o naruszeniu wskazanego wyżej przepisu ruchu drogowego - na skutek zawiadomienia właściwego organu - starosta zobowiązany jest do wydania decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy. Organ ten nie jest przy tym uprawniony do weryfikowania przypisanego kierowcy wykroczenia pod względem merytorycznym. Nie oznacza to oczywiście, że w razie wątpliwości związanych z treścią pisma zawiadamiającego o wykroczeniu organ nie może zwrócić się o stosowne wyjaśnienia, w żadnym jednak wypadku nie może on prowadzić postępowania administracyjnego zmierzającego do weryfikacji zasadności nałożenia na kierowcę mandatu karnego” (sygn. I OSK 490/17).

Wielu czytelników zada sobie z pewnością pytanie, a co jeśli prowadzę pojazd i przekraczam dozwoloną prędkość w terenie zabudowanym o 50 km/h, ale wyłącznie dlatego, że spieszę się z osobą chorą do lekarza lub szpitala, a dodatkowo zagrożone jest jej życie. Podobne pytanie zostało zadane Trybunałowi Konstytucyjnemu, który w wyroku z dnia 11 października 2016 przepis art. 102 ust. 1 pkt 4 za częściowo niezgodny z Konstytucją RP w zakresie w jakim nie przewiduje sytuacji usprawiedliwiających - ze względu na stan wyższej konieczności - kierowanie pojazdem z przekroczeniem dopuszczalnej prędkości o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym (sygn. K 24/15).

Krystian Górniak
Autor jest adwokatem, członkiem Wielkopolskiej Izby Adwokackiej, absolwentem Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, prowadzi kancelarię adwokacką w Turku i Kaliszu.