Podczas konferencji odbyły się trzy krótkie, lecz bardzo interesujące wykłady. Pierwszy z nich poprowadził dr Adam Sierchuła, mówiąc o zbrojnym podziemiu w Wielkopolsce w 1945 roku. Zgromadzeni dowiedzieli się o strukturach NSZ w naszym okręgu, dekonspiracji AK czy o działalności organizacji „Nie”.  

Drugie wystąpienie należało do ks. dr Jarosława Wąsowicza, który przybliżył postać "Inki", czyli Danuty Siedzikówny, sanitariuszki AK, wychowanki Sióstr Salezjanek w Różanymstoku. Dziewczyna rozstała rozstrzelana 28 sierpnia 1946 roku w Gdańsku w wieku 17 lat za działalność w 4. szwadronie odtworzonej 5. Wileńskiej Brygady AK.

Danuta jako typowy przedstawiciel pokolenia 20-lecia międzywojennego od początku wychowywana była w duchu patriotyzmu, za który przyszło zapłacić całej jej rodzinie. Dodajmy, że przez współpracę z AK zginęli rodzice dziewczyny. Ona sama umierała krzycząc „Niech żyje Polska!”, mimo tortur nie wydając żadnego z członków brygady. Propaganda prasowa ukazywała obraz "Inki" jako krwawej zabójczyni, co niestety w mentalności części Polaków przetrwało do dnia dzisiejszego – świadczą o tym m.in. cyklicznie niszczony pomnik Danuty Siedzikówny w Jordanowie czy porównywanie jej do młodzieży z Hitlerjugend.

Najwięcej kontrowersji i dyskusji wzbudziła postać Eugeniusza Kokolskiego ps. „Groźny”, o którym opowiadał dr Dariusz Kucharski. Partyzancki oddział „Groźnego” miał być odpowiedzią na bestialstwo Sowietów i ręką wymierzającą im karę. Działał szybko, skutecznie i umiał się umiejętnie ukrywać. Zdobywał aprowizację dla swojego oddziału unikając rozlewu krwi – komunistów najpierw upominał, wymierzając chłostę czy zmuszając do zjedzenia własnej legitymacji, a jeżeli nie łagodziło to represji na Polakach, wymierzał sprawiedliwość. Tak było w Giecznie, gdzie stracono trzech komunistów.

Zgodnie z oczekiwaniami samego prowadzącego poruszono kwestię mordu na Żydach, którego „Groźny” miał dokonać w Tuliszkowie. Mimo relacji świadków i przekazów nie ma jednak żadnych w pełni wiarygodnych źródeł, które pozwoliłyby obiektywnie ocenić działania Kokolskiego, oddzielając prawdę od sowieckiej propagandy. Doradził jednak, by sporządzić raport do pionu prokuratorskiego IPNu, który zająłby się wyjaśnieniem tej sprawy. „Groźny” wpadł wraz z szóstką swoich ludzi 15 marca 1946 roku. Zmarł w Turku dzień później na skutek rany odniesionej podczas nieudanej próby samobójczej oraz zadanych obrażeń. Nieoficjalne źródła mówią, że jego ciało zostało wrzucone do rzeki Warty.

W dyskusji ciekawym wątkiem okazała się kwestia żydowska, która wzbudza wiele kontrowersji. Jak mówiła najstarsza na sali uczestniczka spotkania, świadek naocznych wydarzeń II wojny światowej: - My się wtedy Żydów baliśmy, oni byli przeciw nam. Nie było mowy o żadnej współpracy. Podniosły się głosy na temat współpracy Sowietów i Żydów – tzw. Litwaków, w których kwestii dr Kucharski polecił dokształcić się, by uzyskać lepszy obraz sytuacji. Dr Sierchuła przedstawił zgromadzonym raport sporządzony na zlecenie Berii, w którym przedstawiono procentowy stosunek Żydów w polskich urzędach i ministerstwach. Wielu z nich piastowało kierownicze stanowiska. Na koniec zaprezentowano film „WSGO – Warta".

Temat budzi wiele emocji – Żołnierze Wyklęci, których święto obchodzi się w dniu 1 marca, na ustach Polaków pojawili się stosunkowo niedawno. Przemilczani przez komunistyczną propagandę stają się obecnie nowym symbolem naszego kraju, a ich historia wciąż uzupełniana jest o nowe fakty.

ma