Z Kresów na Syberię

Urodzona w 1935 roku w Uściługu koło Włodzimierza Wołyńskiego, na Kresach. Córka Antoniego Strojwąsa, legionisty, osadnika wojskowego i Marianny z Juszczaków.

10 lutego 1940 została deportowana wraz z całą rodziną na Syberię. Obudzeni w środku nocy mieli kilkanaście minut na zabranie najpotrzebniejszych rzeczy. Danuta, wówczas pięcioletnia dziewczynka była najmłodszą z trójki rodzeństwa. Doskonale zapamiętała atmosferę tamtej chwili. Matka w pospiechu ubrała przerażone i płaczące dzieci, wzięła tobół z pościelą, trochę żywności i obraz Matki Boskiej Ostrobramskiej. Po trzech tygodniach podróży w bydlęcym wagonie, dotarli do stacji Kostousowo. Stamtąd dostali przydział do obozu Kutyr, obwód Swierdłowsk.

Rodzice pracowali ciężko przy wyrębie lasu. Mieszkali w drewnianych barakach, z wieloma innymi rodzinami. Strojwąsowie nawet w tak ciężkich warunkach nie zapominali o zachowaniu polskości. Ojciec uczył dzieci czytać po polsku z książeczki do nabożeństwa. Matka po kryjomu modliła się z dziećmi przed obrazem Matki Boskiej Ostrobramskiej. Prześladowani przez Rosjan, byli przesłuchiwani i więzieni. Ojciec, zamęczony przez NKWD, zmarł na zesłaniu w lutym 1943 r.

Matka z trójką dzieci powróciła do Polski w 1945. Państwowy Urząd Repatriacyjny przydzielił im niewielkie poniemieckie gospodarstwo w Wielopolu koło Grzymiszewa, jako symboliczną rekompensatę za pozostawione mienie.

Córka Danuta uczyła się w Liceum Ogólnokształcącym w Turku. Tutaj później została nauczycielem języka rosyjskiego. Wiele lat mieszkała w Turku wraz ze swoją rodziną.

Sybiraczka, działaczka, społecznik

Od 1990 roku Danuta Chmielewska należała do Związku Sybiraków. Była jego współzałożycielem. Brała czynny udział w spotkaniach członków Związku. Od początku była skarbnikiem w Zarządzie Związku, następnie w latach 1991-1995 pełniła funkcję wiceprezesa.

Jej staraniem powstał pierwszy w regionie konińskim sztandar Związku Sybiraków w Turku, który został ufundowany ze składek mieszkańców Turku i okolic oraz darów miejscowych zakładów pracy. Został uroczyście poświęcony 11 listopada 1992 roku.

Danuta Chmielewska w 1992 roku otrzymała od Zarządu Oddziału Wojewódzkiego Związku Sybiraków w Koninie Dyplom za Wierność i Służbę Idei Związku, za działalność społeczną na rzecz środowiska. Została uhonorowana Odznaką Honorową Sybiraka oraz Krzyżem Zesłańców Sybiru w 2005 roku. W 2022 roku otrzymała Złotą Odznakę Honorową za Zasługi dla Związku Sybiraków.

Nauczycielka z powołania

Od wielu lat współpracowała z Liceum Ogólnokształcącym w Turku, z Zespołem Szkół Technicznych. Jako emerytowany nauczyciel i Sybiraczka uczestniczyła w spotkaniach z młodzieżą i opowiadała o swoich przeżyciach na zesłaniu. Wspólnie z nimi w każdą rocznicę pierwszej zsyłki 10 lutego składała kwiaty pod Tablicą Pamięci Sybiraków. W Dniu Sybiraka 17 września, wraz z młodzieżą zapalała znicze. Brała udział z delegacją Sybiraków w uroczystościach rocznicowych i państwowych organizowanych przez władze Miasta Turku i Powiatu Tureckiego.

Pamięć, która trwa...

Wspomnienia Danuty Chmielewskiej są ujęte jako biogram w książce „W stulecie odzyskania niepodległości. Życiorysy lokalne”, wydanej przez bibliotekę w Turku w 2018 roku.

Wielokrotnie na łamach turkowskiej prasy ukazywały się artykuły popularyzujące historię, z uwypukleniem losów Sybiraków, ale i legionistów z rodziny Strojwąsów. Z Jej inicjatywy ufundowano Tablicę Pamięci poświęconą Antoniemu, Stanisławowi i Michałowi Stojwąsom, którą umieszczono na cmentarzu w Goszczanowie. Za Jej staraniem stryj Stanisław Strojwąs, zamordowany w Bykowni, otrzymał pośmierną nominację na wyższy stopień wojskowy.

Pani Danuta Chmielewska, będąc świadkiem historii, do końca zaangażowana społecznie, szerzyła szeroko pojęty patriotyzm i umiłowanie Ojczyzny poprzez pracę, szacunek dla rodziny i własnych korzeni, z których była dumna. Niewątpliwie miała poczucie wypełnienia swojej misji.

Pożegnanie Danuty Chmielewskkiej

Odeszła 10 października 2025 roku. Została pochowana na cmentarzu „starym” w Turku. Żegnali Ją najbliżsi, nauczyciele, uczniowie i absolwenci Liceum Ogólnokształcącego, przedstawiciele Związku Sybiraków, władz samorządowych i wiele innych osób, którym Pani Danuta była bliska. Pokłoniły się Jej sztandary: Liceum Ogólnokształcącego i Związku Sybiraków.

Ewa Ogrodowczyk

źródło: materiał prasowy nadesłany