„Dla dobra sprawy” to projekt, który został zrealizowany przez T.U.R. w celu opisania sytuacji seniorów zamieszkujących obszar tej Lokalnej Grupy Działania. Jego rezultatem jest raport ukazujący wiele zjawisk, o których w sposób intuicyjny wiedzieliśmy, że istnieją. Jednak dzięki pracy uczestników projektu możemy zapoznać się z ich skalą. Raport ów posiada jeszcze jeden atut. Rozprawia się on ze stereotypem seniora, jako biednego i niedołężnego emeryta. Podsumowanie wraz z prezentacją raportu odbyło się w miniony poniedziałek, 14 listopada, w Tureckim Inkubatorze Przedsiębiorczości.

O seniorach i dla seniorów

Projekt „Dla dobra sprawy” miał na celu powstanie raportu ukazującego warunki i jakość życia seniorów 65+ z obszaru LGD, ich sytuację rodzinno-mieszkaniową, postawy wobec życia i społeczności lokalnej, uczestnictwo w kulturze itp. Badania miały na celu odpowiedzieć przede wszystkim na pytanie z czego wynikają konkretne postawy i problemy seniora zamieszkującego gminy należące do T.U.R.

Nie była to jednak zwykła praca badawcza przeprowadzana na zlecenie LGD, gdyż projekt zakładał wyłonienie i przeszkolenie seniorów-liderów, którzy stawali się badaczami swoich lokalnych społeczności. Uczestnicy projektu poznali podstawowe metody przeprowadzania badań społecznych, szkolili swoje umiejętności miękkie (interpersonalne), a następnie sami przeprowadzili 90 wywiadów (po 10 w każdej gminie) wśród swoich rówieśników mieszkających w miejscowościach należących do obszaru LGD T.U.R. Merytorycznym opiekunem badaczy był socjolog Wojciech Jagodziński, a koordynatorem projektu Agnieszka Banasiak.

Badacze skupiali się głównie na dogłębnym zrozumieniu sytuacji i motywów seniorów, zamiast na ilościowym i szczegółowym określaniu natężenia tych problemów. To zrozumiałe chociażby ze względu na charakter projektu, który zakładał udział amatorów, dla których badanie było nowym doświadczeniem i pretekstem do przećwiczenia nowo nabytych umiejętności społecznych.

Niemniej dzięki badaniu poczyniono istotne obserwacje zachowań, które często w swojej pobieżnej ocenie źle interpretujemy.

Ponadto, w celu zapoznania się z dobrymi praktykami instytucji, które działają na rzecz seniorów, uczestnicy projektu wyjechali do gminy Krobia, gdzie działa Uniwersytet Trzeciego Wieku. Tam też liderzy zapoznali się z licznymi inicjatywami i projektami realizowanymi przez swoich rówieśników.

Przede wszystkim zdrowie i rodzina

Badacze nie byli zaskoczeni, kiedy po analizie hierarchii wartości badanych seniorów okazało się, że najistotniejszą z nich jest zdrowie, ale nie tylko ich własne, lecz także najbliższych. Bliscy zresztą stanowili bardzo ważny punkt odniesienia dla badanych. Ważne dla nich są także dobre relacje w rodzinie oraz jej dobra sytuacja materialna (poczucie bezpieczeństwa).

Z wywiadów badacze dowiedzieli się, że (paradoksalnie) seniorzy postrzegają siebie na ogół jako szczęśliwych, choć jest to przede wszystkim wynikiem obniżenia progu oczekiwań względem życia.

Jednym z poważniejszych problemów, który dotyczy badanych jest narastająca przepaść kulturowa, która pojawiła się wraz z ekspansją nowych technologi pozwalających na nowe formy komunikacji (komputery, smartfony). Istotna dla seniorów jest także sytuacja na rynku pracy, ale bardziej w kontekście bliskich niż ich samych. Największym źródłem smutku i złości respondentów jest zły stan zdrowia oraz problemy finansowe.

Niektórych seniorów złości także niesprawiedliwe, ich zdaniem, postrzeganie ich dyspozycyjności czasowej. W szczególności kiedy rodzina uważa, że seniorzy są w pełni dyspozycyjni. Badanych denerwuje, iż często ich najbliżsi uważają, że „skoro jesteś na emeryturze, to i tak nie masz co robić, więc zrób to i to…” Poza tym seniorzy udzielający wywiadów w zdecydowanej większości nie przypominali sobie sytuacji, w których byliby traktowani gorzej ze względu na swój wiek, choć występowały pojedyncze przypadki gorszego potraktowania z tego powodu.

Najczęściej wspominaną aktywnością seniorów było oglądanie telewizji i zajmowanie się wnukami. Seniorzy chętnie czytają prasę oraz książki i rozwiązują krzyżówki. Bardzo lubią spotykać się ze znajomymi, sąsiadami, odwiedzać rodzinę. Wbrew stereotypowi, mniejszość badanych zajmuje się rękodziełem, gotowaniem lub ogrodnictwem. Część badanych seniorów należy do kół gospodyń wiejskich, OSP, stowarzyszeń lub klubów seniora. Z aktywności związanych z ruchem i rekreacją zdecydowanie przeważała jazda na rowerze, ale też spacer.

Badani byli też zdania, że oferta kulturalna w ich gminach dedykowana dla seniorów pozostawia wiele do życzenia. Poza tym badaczy interesował udział seniorów w wyborach, ich świadomość ekologiczna oraz ocena instytucji publicznych. Wszyscy zainteresowani sytuacją seniorów na badanym obszarze znajdą cały raport na stronach internetowych Lokalnej Grupy Działania T.U.R. (www.lgd-tur.org.pl).

Marcin Derucki