1. Przesłanki rozwodu – kiedy sąd może orzec rozwód bez zgody jednego z małżonków?

W polskim prawie, rozwód jest regulowany przez art. 56 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Jak poinformowała nas Iwona Sepioło-Jankowska - Adwokat Poznań, zgodnie z jego treścią, sąd może orzec rozwód, jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia małżeńskiego.

1.1. Co oznacza zupełny i trwały rozkład pożycia?

Rozkład pożycia oznacza, że ustały trzy podstawowe więzi łączące małżonków:

• Więź emocjonalna – brak uczuć, miłości, zainteresowania partnerem, obojętność.

• Więź fizyczna – brak współżycia małżeńskiego.

• Więź gospodarcza – brak wspólnego prowadzenia gospodarstwa domowego (np. oddzielne konta bankowe, osobne miejsca zamieszkania, brak wspólnych zakupów czy podziału wydatków).

  reklama
  

Aby sąd uznał rozkład pożycia za podstawę do rozwodu, musi on być nie tylko zupełny, ale także trwały. Trwałość oznacza, że brak więzi między małżonkami nie ma charakteru przejściowego i nie ma realnych szans na ich odbudowanie.

1.2. Jakie dowody mogą potwierdzić trwały i zupełny rozkład pożycia?

Osoba składająca pozew o rozwód, szczególnie jeśli drugi małżonek nie wyraża zgody, powinna przedstawić dowody potwierdzające, że małżeństwo faktycznie nie istnieje. Mogą to być:

• Zeznania świadków – np. przyjaciół, rodziny, współpracowników, którzy potwierdzą, że małżonkowie od dawna nie żyją razem.

• Dokumenty – np. potwierdzenie oddzielnych adresów zamieszkania, dowody na brak wspólnych finansów.

• Korespondencja – e-maile, wiadomości, które potwierdzają brak relacji między małżonkami.

• Opinia psychologiczna lub terapeutyczna – jeśli np. w sprawie rozwodowej bierze udział mediator lub psycholog.

• Raporty policyjne lub sądowe – jeśli w małżeństwie dochodziło do przemocy domowej lub innych sytuacji potwierdzających trwały rozpad związku.

1.3. Czy sąd może odmówić rozwodu mimo trwałego rozkładu pożycia?

Tak, nawet jeśli rozkład pożycia jest zupełny i trwały, sąd może odmówić rozwodu w trzech przypadkach:

1. Jeżeli rozwód byłby sprzeczny z dobrem wspólnych małoletnich dzieci – sąd bierze pod uwagę, czy rozpad małżeństwa nie wpłynie negatywnie na dzieci, np. pod względem emocjonalnym lub finansowym.

2. Jeżeli rozwodu żąda wyłącznie małżonek winny rozkładu pożycia, a drugi małżonek nie wyraża zgody – chyba że odmowa zgody byłaby sprzeczna z zasadami współżycia społecznego (np. gdy drugi małżonek działa jedynie z chęci zemsty lub chęci utrudnienia życia współmałżonkowi).

3. Jeżeli rozwód naruszałby zasady współżycia społecznego – np. w sytuacji, gdy jeden z małżonków jest ciężko chory i rozwód mógłby go pozostawić bez opieki.

2. Kiedy brak zgody małżonka może utrudnić rozwód?

Brak zgody małżonka na rozwód nie oznacza automatycznie, że rozwód nie zostanie orzeczony. Może jednak znacząco wydłużyć postępowanie i skomplikować całą procedurę. Sąd bada nie tylko stan faktyczny, ale także okoliczności, które mogą wpłynąć na decyzję o rozwiązaniu małżeństwa.

2.1. Główne przeszkody w uzyskaniu rozwodu

Sąd może odmówić orzeczenia rozwodu w trzech głównych przypadkach:

1. Dobro wspólnych małoletnich dzieci
   Jeśli sąd uzna, że rozwód mógłby mieć negatywny wpływ na wspólne dzieci małżonków, może oddalić powództwo rozwodowe. Pod uwagę bierze się m.in.:

   • psychiczne i emocjonalne skutki rozwodu dla dziecka,

   • stabilność sytuacji życiowej i materialnej dziecka,

   • relacje dziecka z obojgiem rodziców.

   Przykład:
   Jeśli jeden z małżonków udowodni, że rozwód może pogorszyć stan psychiczny dziecka (np. dziecko cierpi na depresję związaną z rozstaniem rodziców), sąd może odrzucić pozew rozwodowy lub zalecić mediacje.

2. Brak zgody małżonka niewinnego rozkładu pożycia
   Jeżeli rozwodu żąda małżonek, który jest wyłącznie winny rozpadu małżeństwa (np. dopuścił się zdrady, przemocy, zaniedbań), a drugi małżonek nie wyraża zgody, sąd może odmówić rozwodu.
   Wyjątek: Jeśli brak zgody byłby sprzeczny z zasadami współżycia społecznego, np. drugi małżonek odmawia rozwodu wyłącznie z chęci zemsty lub dla utrudnienia życia.

   Przykład:

   • Mąż dopuścił się zdrady, chce rozwodu, ale żona – która nie przyczyniła się do rozpadu związku – nie zgadza się na rozstanie. Sąd może oddalić pozew.

   • Jeśli jednak żona nie zgadza się na rozwód wyłącznie w celu utrudnienia życia mężowi (np. po 5 latach separacji), sąd może uznać brak zgody za bezzasadny i mimo sprzeciwu orzec rozwód.

3. Sprzeczność z zasadami współżycia społecznego
   Sąd może odmówić rozwodu, jeśli uzna, że jego orzeczenie byłoby nieetyczne lub krzywdzące dla jednego z małżonków.
   Przykłady sytuacji, w których sąd może odmówić rozwodu:

   • Jeden z małżonków jest ciężko chory i wymaga stałej opieki, a rozwód pozostawiłby go bez środków do życia lub opieki.

   • Małżonek żądający rozwodu chce go tylko po to, by uniknąć odpowiedzialności finansowej za rodzinę.

   Przykład:
   Mężczyzna chce rozwodu, ponieważ związał się z inną kobietą, a jego żona jest ciężko chora na nowotwór i nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać. Sąd może odmówić rozwodu, uznając, że byłby on sprzeczny z zasadami współżycia społecznego.

2.2. Taktyka małżonka, który nie zgadza się na rozwód

Małżonek, który nie chce rozwodu, może podejmować różne działania, aby wydłużyć proces i utrudnić jego zakończenie. Może to obejmować:

• składanie licznych wniosków dowodowych, które sąd musi rozpatrzyć,

• niestawianie się na rozprawy, co może prowadzić do odroczeń,

• domaganie się opinii biegłych (np. psychologa, który oceni stan dzieci),

• kwestionowanie dowodów przedstawionych przez stronę żądającą rozwodu.

W efekcie proces może trwać nawet kilka lat, szczególnie jeśli sąd uzna, że konieczne są dodatkowe dowody lub mediacje.

3. Jakie działania może podjąć małżonek, który chce rozwodu mimo sprzeciwu drugiej strony?

Jeśli jeden z małżonków nie zgadza się na rozwód i aktywnie utrudnia postępowanie, osoba chcąca zakończyć małżeństwo powinna działać strategicznie, aby przekonać sąd do orzeczenia rozwodu. Kluczowe jest odpowiednie przygotowanie pozwu, zebranie dowodów oraz skuteczna argumentacja przed sądem.

3.1. Przygotowanie mocnych dowodów na trwały i zupełny rozkład pożycia

Aby uzyskać rozwód, należy przekonać sąd, że:

• rozkład pożycia jest zupełny (nie ma już więzi emocjonalnej, fizycznej i gospodarczej),

• rozkład pożycia jest trwały (nie ma szans na odbudowę małżeństwa),

• brak zgody drugiej strony wynika z subiektywnych pobudek i nie ma uzasadnienia prawnego.

Dowody, które warto przedstawić w sądzie:

• Świadkowie – np. znajomi, rodzina, współpracownicy, którzy potwierdzą, że małżonkowie od dawna nie prowadzą wspólnego życia.

• Dokumenty potwierdzające brak więzi gospodarczej – np. oddzielne konta bankowe, faktury na wynajem osobnych mieszkań, rachunki na osobne gospodarstwa domowe.

• Korespondencja (SMS-y, e-maile, wiadomości z komunikatorów) – np. wiadomości, z których wynika, że małżonkowie od dawna nie mają relacji, nie podejmują prób ratowania związku.

• Opinia psychologa lub mediatora – jeśli strony uczestniczyły w mediacjach lub terapii, a ich wyniki wskazują na brak szans na pojednanie.

• Raporty policyjne lub sądowe – w przypadku przemocy domowej, uzależnień, interwencji policji lub wcześniejszych spraw o znęcanie się.

3.2. Skuteczne sformułowanie pozwu rozwodowego

Pozew o rozwód powinien być precyzyjnie skonstruowany i zawierać:

• Dokładne uzasadnienie trwałego i zupełnego rozkładu pożycia – np. od ilu lat małżonkowie żyją osobno, kiedy przestali prowadzić wspólne gospodarstwo domowe.

• Wniosek o rozwód z orzeczeniem o winie lub bez orzekania o winie – jeśli rozwód ma być szybki, warto wnioskować o rozwód bez orzekania o winie.
  Natomiast jeśli drugi małżonek utrudnia rozwód, można domagać się rozwodu z orzeczeniem o jego winie (np. zdrada, przemoc, uzależnienia).

• Ewentualne wnioski o alimenty, podział opieki nad dziećmi, podział majątku – jeśli sąd ma się tym zająć w trakcie sprawy rozwodowej.

3.3. Skorzystanie z pomocy adwokata

Jeśli drugi małżonek utrudnia rozwód, warto skorzystać z profesjonalnej pomocy prawnej. Adwokat rozwodowy:

• pomoże przygotować skuteczny pozew rozwodowy,

• doradzi, jakie dowody będą najskuteczniejsze,

• poprowadzi strategię procesową, by uniknąć przeciągania sprawy przez drugą stronę.

W sytuacjach skomplikowanych (np. gdy druga strona celowo utrudnia postępowanie, składa nieuzasadnione wnioski, żąda mediacji, mimo że szanse na pojednanie są zerowe), doświadczony adwokat rozwodowy może pomóc w odpowiednim przedstawieniu sprawy przed sądem i przyspieszeniu decyzji o rozwodzie.

4. Ile trwa rozwód bez zgody małżonka?

Rozwód bez zgody jednego z małżonków może trwać dłużej niż standardowe postępowanie rozwodowe, ponieważ sąd musi dokładnie zbadać, czy rozkład pożycia rzeczywiście jest zupełny i trwały. Czas trwania rozwodu zależy od kilku czynników, w tym od postawy drugiego małżonka oraz stopnia skomplikowania sprawy.

4.1. Standardowy czas trwania postępowania rozwodowego

• Rozwód za obopólną zgodą małżonków bez orzekania o winie – może zakończyć się nawet po jednej rozprawie, trwającej kilka miesięcy.

• Rozwód, gdy jeden z małżonków się nie zgadza – może trwać od kilku miesięcy do kilku lat, w zależności od tego, jak aktywnie druga strona utrudnia postępowanie.

4.2. Czynniki wydłużające rozwód bez zgody małżonka

Jeśli jeden z małżonków nie wyraża zgody na rozwód i stara się przeciągnąć sprawę, może to znacząco wydłużyć postępowanie. Oto najczęstsze przeszkody:

1. Brak porozumienia w sprawie winy
   Jeśli małżonek nie zgadza się na rozwód i chce udowodnić, że druga strona jest winna rozpadu małżeństwa, sąd musi przeprowadzić postępowanie dowodowe, co może zająć od kilku miesięcy do kilku lat.

2. Zgłaszanie licznych wniosków dowodowych
   Małżonek, który chce opóźnić rozwód, może składać różne wnioski, np. o przesłuchanie dodatkowych świadków, powołanie biegłych (np. psychologów w sprawach dotyczących dzieci), dostarczenie kolejnych dokumentów.

3. Niemożność uzyskania porozumienia w sprawie dzieci
   Jeśli małżonkowie mają wspólne małoletnie dzieci, sąd musi zbadać ich sytuację i podjąć decyzję co do opieki, władzy rodzicielskiej oraz alimentów. Brak zgody między stronami może wydłużyć proces o kolejne miesiące lub lata.

4. Niemożność uzyskania porozumienia w sprawie majątku
   Jeśli małżonkowie nie zgadzają się co do podziału majątku, sąd nie zawsze orzeka o nim w trakcie rozwodu – często konieczne jest oddzielne postępowanie cywilne, co dodatkowo wydłuża cały proces.

5. Postawa małżonka utrudniającego rozwód
   Małżonek, który nie chce rozwodu, może:

   • nie stawiać się na rozprawy (co może powodować odraczanie terminów),

   • składać apelacje od orzeczeń sądu pierwszej instancji, nawet jeśli są one bezzasadne,

   • domagać się mediacji lub terapii małżeńskiej, mimo że szanse na pojednanie są zerowe.

6. Przeciążenie sądów
   Czas trwania rozwodu zależy również od ilości spraw w danym sądzie. W większych miastach czas oczekiwania na rozprawę może wynosić kilka miesięcy, a w mniejszych miejscowościach postępowanie może toczyć się szybciej.

4.3. Jak można przyspieszyć rozwód mimo braku zgody drugiego małżonka?

Aby uniknąć przewlekłości postępowania, osoba wnosząca pozew powinna:

• Dobrze przygotować dokumentację – dostarczyć dowody na trwały i zupełny rozkład pożycia już na etapie składania pozwu.

• Wnioskować o rozwód bez orzekania o winie – jeśli nie jest to konieczne, lepiej nie wchodzić w spory o winę, co skraca postępowanie.

• Unikać emocjonalnych przepychanek – spokojne i rzeczowe podejście do sprawy może ograniczyć próby przeciągania postępowania przez drugą stronę.

• Skorzystać z pomocy adwokata – profesjonalny prawnik wie, jak skutecznie prowadzić sprawę i minimalizować działania utrudniające rozwód.

4.4. Przykładowe scenariusze czasowe rozwodu bez zgody małżonka

Brak zgody jednego z małżonków nie uniemożliwia rozwodu, ale może go znacząco wydłużyć. Kluczowe jest odpowiednie przygotowanie pozwu i skuteczna strategia procesowa, aby zminimalizować wpływ działań drugiej strony.

źródło: materiał prasowy nadesłany / sponsorowany