Stan wojenny został wprowadzony 13 grudnia 1981 r. na terenie całej Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na mocy uchwały Rady Państwa z dnia 12 grudnia 1981 r., podjętej niejednogłośnie na polecenie Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego (pozakonstytucyjnego tymczasowego organu władzy, faktycznie nadrzędnego wobec konstytucyjnych władz państwowych, poparty przez Sejm uchwałą z dnia 25 stycznia 1982 r. 13 grudnia o godzinie 0:00 w nocy oddziały ZOMO rozpoczęły ogólnokrajową akcję aresztowań działaczy opozycyjnych. W dniu wprowadzenia stanu wojennego w działaniach na terytorium kraju wzięło udział ok. 70 000 żołnierzy Wojska Polskiego, 30 000 funkcjonariuszy MSW oraz bezpośrednio na ulicach miast 1750 czołgów i 1400 pojazdów opancerzonych, 500 wozów bojowych piechoty, 9 000 samochodów oraz kilka eskadr helikopterów i samoloty transportowe. 25% wszystkich sił skoncentrowano w Warszawie i okolicach. O wprowadzeniu stanu wojennego poinformowało Polskie Radio o godzinie 13 nadając przemówienie generała Jaruzelskiego.

Oficjalnym powodem ogłoszenia stanu wojennego była pogarszająca się sytuacja gospodarcza kraju, której przejawami były m.in. brak zaopatrzenia w sklepach (także żywności) i reglamentacja (od kwietnia do października 1981 ponownie objęto systemem tzw. kartek żywnościowych wiele istotnych towarów np. mięso, masło, tłuszcze, mąka, ryż, mleko dla niemowląt itd.), oraz zagrożenie bezpieczeństwa energetycznego w kraju wobec zbliżającej się zimy. Rzeczywistymi powodami były obawy reżimu komunistycznego przed utratą władzy, związane z utratą kontroli nad niezależnym ruchem związkowym, w szczególności Niezależnym Samorządnym Związkiem Zawodowym "Solidarność", oraz walki różnych stronnictw w PZPR nie mogących dojść do porozumienia w kwestii formy i zakresu reform ustroju polityczno-gospodarczego PRL. Istotny był gwałtowny spadek poparcia społecznego dla polityki komunistów, według badań OBOP już w czerwcu 1981 zaufanie do rządu deklarowało 24% respondentów, działania KC PZPR aprobowało jedynie 6% respondentów, a działania NSZZ "Solidarność" pozytywnie oceniało aż 62% Polaków.

W ciągu pierwszego tygodnia trwania stanu wojennego w więzieniach i ośrodkach internowania znalazło się ok. 5 000 osób. Ogółem, w okresie trwania stanu wojennego, zostało internowanych ok. 10 000 osób w 49 ośrodkach internowania na terenie całego kraju. Byli to głównie przywódcy NSZZ "Solidarność", doradcy związku i związani z nim intelektualiści (m.in. na fali aresztowań zamknięto trwający w Warszawie Kongres Kultury Polskiej) oraz działacze opozycji demokratycznej. Dalszym 4 000 osób, głównie przywódcom i uczestnikom strajków i protestów, już 24 grudnia 1981 przedstawiono zarzuty prokuratorskie i osądzono, zwykle na kary więzienia. 28 grudnia, po stłumieniu ostatnich strajków w kopalni "Piast", z pracy w tym zakładzie wyrzucono 2 000 robotników - masowe zwolnienia załóg w strajkujących zakładach stosowano w skali całego kraju, z większą lub mniejszą intensywnością. 31 sierpnia 1982, podczas protestów w drugą rocznicę porozumień sierpniowych, w 34 województwach zatrzymano ponad 5 000 ludzi - 3 000 stanęło pod różnymi zarzutami przed kolegiami do spraw wykroczeń a 126 osobom wytoczono procesy sądowe.

Ofiary stanu wojennego w Polsce 1981-1983 – do dzisiaj nieznana jest dokładna liczba śmiertelnych ofiar represji władz stanu wojennego wprowadzonego w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej od 13 grudnia 1981 do 22 lipca 1983. Utworzona przez sejm kontraktowy w 1989 Sejmowa Komisja Nadzwyczajna do Zbadania Działalności MSW, stwierdziła, że spośród 122 niewyjaśnionych przypadków zgonów działaczy opozycji aż 88 miało bezpośredni związek z działalnością funkcjonariuszy MSW. Część ofiar śmiertelnych wydarzeń stanu wojennego była skutkiem tłumienia przez jednostki LWP, MO, ZOMO, NOMO, ROMO, ORMO, funkcjonariuszy WSW i SB pokojowych demonstracji ulicznych ludności, sprzeciwiających się władzy WRON. W 9 przypadkach ofiary padły w wyniku krwawego stłumienia strajku w kopalni, w jednym przypadku po złamaniu strajku na uczelni wyższej. Znaczna ich część były to jednak ofiary intencjonalnego działania władz przeciwko określonym działaczom opozycji. Wszystkie one z definicji spełniają znamiona ofiar zbrodni komunistycznej. Część ofiar to ofiary pierwszych dni stanu wojennego, które zmarły w wyniku nieudzielenia pomocy medycznej na skutek zablokowania połączeń telefonicznych. Ich liczba na pewno wysoka nie jest jednak znana. Stan wojenny został zawieszony 31 grudnia 1982 r, a zniesiono go 22 lipca 1983 r.

Aby upamiętnić 29 rocznicę wprowadzenia stanu wojennego Pan Andrzej Burszewski przygotował wiersz "Niezwykły czas tamtych dni", który prezentujemy poniżej.

NIEZWYKŁY CZAS TAMTYCH DNI

TRZYNASTY GRUDNIA 1981
TEN DZIEŃ PAMIĘTA Z NAS NIE JEDEN
ZAPISAŁ SIĘ TEN DZIEŃ W HISTORII POLSKI
TAKI INNY I ZMIENNY TO STAN WOJENNY

PRZEPUSTKI, GODZINA POLICYJNA
MRÓZ CZOŁGI I NA ULICACH WOJSKO
OCH DZIAŁO SIĘ POLSKO
MIĘDZY WŁADZĄ A LUDŹMI WYRASTAŁ SPÓR

TO CZĘŚĆ KOMUNISTYCZNYCH BZDUR
SIŁA KOMUNY ZOMO I PAŁKA
PROBLEMY ROZWIĄZYWAŁA
WALCZYLI O WOLNĄ POLSKĘ LUDZIE PRACY

ZA TO IM NA WIEKI I DZIŚ CHWAŁA
CHCIAŁEM BYĆ WOLNY
CHOĆ Z KOMUNY BUCHAŁ SMRÓD
WARTO BYŁO WALCZYĆ
WARTY BYŁ TEN LUDZI TRUD
DZIŚ WOLNĄ MAMY POLSKĘ I PRAWO DO ŻYCIA
ZNÓW STANU WOJENNEGO ROCZNICA

KRONIKARZ ANDRZEJ BURSZEWSKI WYSZYNA

Źródło: wladyslawow.pl