Podstawę takiego roszczenia stanowi art. 10 Ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, który stanowi, że wierzycielowi, od dnia nabycia uprawnienia do odsetek, przysługuje od dłużnika, bez wezwania, równowartość kwoty 40 euro przeliczonej na złote według średniego kursu euro ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia roboczego miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym świadczenie pieniężne stało się wymagalne, stanowiącej rekompensatę za koszty odzyskiwania należności. Co więcej, oprócz wyżej wskazanej kwoty wierzycielowi przysługuje również zwrot, w uzasadnionej wysokości, poniesionych kosztów odzyskiwania należności przewyższających tę kwotę.

Zatem wierzyciel, którego kontrahent opóźni się ze spełnieniem swojego świadczenia ma prawo do domagania się zapłaty na jego rzecz dodatkowej kwoty 40 euro, stanowiącej rekompensatę za koszt dochodzonej należności lub kosztów przewyższających tę kwotę, które jednak muszą zostać w sposób należyty potwierdzone. Jak wskazał w jednym ze swoich orzeczeń Sąd Rejonowy w Kaliszu: „Ustawa o terminach zapłaty w transakcjach handlowych daje możliwość aby w całości przerzucić koszty windykacji należności na dłużnika. Należy również wskazać, że jakiekolwiek ograniczenia bądź wyłączenia zastosowania ustawy w kwestii dotyczącej obowiązku zwrotu kosztów windykacji są nieważne. Kontrahenci nie mogą ważnie umówić się między sobą, że zapisy ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych nie będą ich obowiązywały, a jeżeli tak zrobią taki zapis będzie nieważny. Celem ustawy jest przede wszystkim zneutralizowanie zatorów płatniczych.” (wyrok z dnia 22 marca 2017 r., V GC 2073/16, LEX nr 2302124). Rozstrzygnięcie to wskazuje, że jakiekolwiek wyłączenia możliwości dochodzenia należności, których podstawę stanowi wyżej wskazany przepis, zamieszczone w zawartej między stronami umowie, będą nieważne.

Należy również podkreślić, że rekompensata za koszty odzyskiwania należności w wysokości 40 euro, przewidziana w Ustawie o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, przysługuje wierzycielowi bez konieczności wykazania, że koszty te zostały poniesione. Roszczenie o rekompensatę w wysokości 40 euro powstaje po upływie terminów zapłaty ustalonych w umowie lub ustalonych zgodnie z art. 7 ust. 3 i art. 8 ust. 4 tej ustawy (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2015 r., III CZP 94/15, OSNC 2017/1/5).

Podsumowując, należy wskazać, że przedsiębiorcy zawierający między sobą umowy, których przedmiotem jest odpłatna dostawa towaru lub odpłatne świadczenie usługi, w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, mają prawo dochodzenia od swoich kontrahentów kwoty 40 euro tytułem rekompensaty za koszty odzyskiwania swoich należności, od dnia nabycia prawa do odsetek. Przy czym kwota ta stanowi swoisty ryczałt i roszczenie to przysługuje wierzycielowi niezależnie od rzeczywiście poniesionych kosztów odzyskiwania swoich należności. Praktyka gospodarcza wskazuje, że jest to niezwykle efektywny środek dyscyplinujący nierzetelnych kontrahentów pozwalający na zapewnienie bezpieczeństwa płynności finansowej swojemu przedsiębiorstwu.

Krystian Górniak
Autor jest adwokatem, członkiem Wielkopolskiej Izby Adwokackiej, absolwentem Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, prowadzi kancelarię adwokacką w Turku.