Na japońskiej wyspie Okinawa na każde sto tysięcy mieszkańców przypada ponad dwudziestu czterech stulatków. Ludzie żyją tu dłużej niż gdziekolwiek na świecie. Rzadziej chorują, wolniej się starzeją i do końca swoich dni są niezwykle aktywni. Sekretem zdrowia i długowieczności mieszkańców Okinawy jest to, że ich życiem rządzi ikigai. Posiadanie jasnego i określonego ikigai dostarcza satysfakcji, uszczęśliwia i nadaje życiu sens. Ktoś zapyta zaraz, jak to? Japonia? Czego Japonia może nas nauczyć o szczęściu? Jak się okazuje, ma nam ona wiele do zaoferowania w tej kwestii.

Wychowani w kulturze europejskiej inaczej myślimy i odmiennie postrzegamy szczęście. Tymczasem w Japonii szczęście nie jest celem ani nawet indywidualnym doświadczeniem. Celem jest tam akceptacja. Akceptacja rzeczywistości, przeszłości i teraźniejszości, a także rzeczy niełatwych to podstawowa zasada życia Japończyków.

Grupy społeczne odgrywają kluczową rolę w życiu tamtejszej społeczności już od najmłodszych lat – wszystkie dzieci są ubierane tak samo i jedzą takie same obiady w szkole. Oczekiwania kulturowe są tak oczywiste i powszechne, że wielu z nich nie trzeba nawet wypowiadać. Podczas gdy w Europie i świecie zachodnim stawia się na indywidualizm i jednostkę, w Japonii podstawą sukcesu jest grupa.

Samotność, oddzielenie od natury oraz siebie nawzajem czy samolubstwo, które tak często kieruje naszym życiem to niepokojące zjawiska. Japończycy już od najmłodszych lat uczą się im zapobiegać. Poczucie przynależności do rodziny, szkoły, firmy i społeczności jest tam wzmacnianie poprzez mnóstwo codziennych czynności i nawyków, a także specyficzny charakter interakcji międzyludzkich, który bazuje na obserwacji, słuchaniu, częstym przepraszaniu i akceptacji.

Podczas gdy na Zachodzie zauważamy, że istnieją jacyś „my” i jacyś „oni” oraz szereg warunków, które określają, kto jest kim, fajnie wdrażać japońskie zwyczaje i samemu podejmować wysiłek nawiązania kontaktu z drugim człowiekiem. Starać się odnaleźć coś, co nas łączy i budować na tym relację, w której obie strony czują się bezpiecznie.

Te książki mają jeden wspólny cel – nauczą nas praktykować w codziennym życiu japońskie podejście do rzeczy ulotnych i pokażą jak ważne jest wspólne działanie i spójność grupowa.

To właśnie przynależność do grupy od wieków zapewnia ludziom przetrwanie. Jednostka nie ma szans w walce z zagrożeniami ze strony sił natury czy też problemami związanymi z izolacją. Hodowla ryżu, odwieczna chluba japońskiej gospodarki, wymaga dużej liczby pracowników pracujących w grupach. Spójność jest z zasady inspirująca, zapewnia bezpieczeństwo i produktywność. Mówiąc bardziej pozytywnie zanim coś zrobimy, zastanówmy się nad wpływem naszego zachowania na innych. Nie zakłócajmy przepływu. Współpraca jest kluczowa.

Nawet podziwiając japońską kaligrafie, porcelanę, wyroby z laki lub papieru można się poczuć częścią danego obiektu – poprzez nie tylko samą obserwację sztuki, lecz także świadomość, że inni najpewniej mają podobne odczucia. Jednorodna estetyka japońska ma na celu wywoływanie podobnych reakcji u wielu ludzi, przez co kształtuje mentalność grupową. To właśnie ze względu na świadomość istotnego znaczenia grup społeczeństwo Japonii jest spójne i pragmatyczne. Nie ma tam masowych strzelanin ani nadużywania środków odurzających. Są za to bardzo bezpieczne miasta, dobre obyczaje. Czy wiedzieliście, że Japończycy żyją najdłużej mimo że wydają mniej na opiekę zdrowotną? Kraj Kwitnącej Wiśni swój dobrostan zawdzięcza po części skłonności do faworyzowania grup w kwestii zarządzania środkami zdrowia publicznego.

Mnie niezmiennie nie przestaje zaskakiwać, że właśnie w Okinawie, w miejscu, gdzie pod koniec drugiej wojny światowej straciło życie dwieście tysięcy niewinnych ludzi, zamiast żywić urazę do agresorów, mieszkańcy Okinawy powołują się na „ichariba chode”, lokalne wyrażenie, które można tłumaczyć : „traktuj wszystkich, jakby byli twoimi braćmi, choćbyś spotkał ich pierwszy raz”.

Pielęgnowanie przyjaźni, lekkostrawna dieta, odpowiednia ilość odpoczynku i aktywność fizyczna to kolejne składniki ich przepisu na zdrowie. Warto w tym wszystkim znaleźć swoje własne ikigai – powód, dla którego wstajemy codziennie rano. To filozofia życia wyrastająca z tradycji i kultury Japonii, gdzie długowieczność często wiąże się z poczuciem celu i sensu w życiu.

Czytając obie te książki zauroczyła mnie bardzo japońska koncepcja, która uczy dostrzegania piękna w ulotnej, zmiennej i niedoskonałej naturze wszystkiego co nas otacza.

Idea „Ichi- go Ichi-e” ma nam przypomnieć, że każde spotkanie jest wyjątkowe i nigdy się już nie powtórzy. Dlatego należy się cieszyć każdą chwilą. Ta koncepcja znalazła odniesienie w praktyce ceremonii parzenia herbaty, w medytacji zen oraz w japońskich sztukach walk. Wszystko to łączy wspólny wątek – celebrowanie chwili teraźniejszości.

Dlatego w nadchodzącym czasie – okresie wyjątkowych świąt i obfitej wiosny, fajnie cieszyć się każdą chwilą, którą oferuje nam życie. W ciszy i zamyśleniu, prostocie i spokoju. Odkryć swoje własne ikigai, aby wieść życie pełne głębokiego sensu i satysfakcji. Myślę, że warto zrobić pierwszy krok w kierunku życia, o którym zawsze marzyliśmy. Nauczyć się mówić tak, w przekonaniu, że cokolwiek los nam przyniesie, odnajdziemy w tym zawsze sens i cel.

Pamiętając, że „Indywidualnie jesteśmy tylko kroplą, razem możemy być oceanem”.

Świąt w sercu i głowie, a nie w pięknych kolorowych ozdobach, w radości i uśmiechu do ludzi obok, życzliwości do świata i pokoju. Niech to będzie dobry czas, obfity jak wiosna i trwały jak moja kwitnąca dzika śliwka na podwórku.

Monika Choinka