W Polsce Św. Barbara kojarzona jest głównie z górnictwem. Dnia 4 grudnia obchodzone jest święto górników zwane Barbórką. Tradycja tych obchodów sięga czasów, kiedy górnicy po szczęśliwie zakończonym roku razem gromadzili się na modlitwę i razem się bawili.

Dlaczego Św. Barbara

Według legendy, święta Barbara urodziła się w Nikomedii, na terenie obecnej Turcji w III wieku naszej ery. Była córką bogatego i wpływowego kupca, poganina, który za wszelką cenę chciał uchronić ją przed chrześcijaństwem. Barbara jednak potajemnie uczestniczyła w spotkaniach niewielkiej grupki chrześcijan. W związku z tym, ojciec wybudował warowną wieżę, w której uwięził Barbarę.

ontaktować mogli się z nią jedynie nauczyciele. Jeden z nich - chrześcijanin - nawrócił Barbarę. W tajemnicy przed rodzicami przyjęła chrzest, wyrzekając się dotychczasowych bogów i bogactw ojca. Postanowiła ponadto poświęcić się Chrystusowi, żyjąc w dozgonnej czystości. Wzbudziło to gniew jej ojca, który zakazał córce praktykowania nowej religii. Groźby, znęcanie psychiczne oraz dotkliwe kary na nic się zdały. Po pewnym czasie Barbara została skazana na śmierć przez ścięcie mieczem. Legenda głosi, że poniosła śmierć męczeńską z rąk swojego ojca, który po dokonaniu tego okrutnego czynu został porażony piorunem. Dlatego właśnie święta Barbara jest patronką ludzi narażonych na wybuchy artylerzystów, górników, pracowników prochowni. Górnicy przyjęli ją za patronkę także dlatego, że podczas jednej z ucieczek przed prześladowaniami schroniła się wśród skalników. Patronat św. Barbary przyjęli górnicy prawie na całym świecie, a jej kult do Polski przybył w średniowieczu z terenów dzisiejszych Czech.

Tradycja

Niegdyś górnik pracował dziennie po 12 godzin. Mocno wierzący i bogobojny utożsamiał prawdopodobnie mękę Św. Barbary ze swoim życiem wypełnionym ciężką pracą i niepewną egzystencją. Będąc ciągle narażonym na niebezpieczeństwo i ryzyko, modlił się do swojej patronki w cechowni przed rozpoczęciem pracy. Po zakończonej "szychcie" nie zapominał również podziękować swojej opiekunce, polecając się jej łasce na przyszłość.

W Barbórkę górnicy razem gromadzą się i modlą. Po mszy tradycyjnie następuje przemarsz przez miasto orkiestr górniczych w swoich charakterystycznych strojach galowych z obowiązkowym czarnym czako z pióropuszem. Zgodnie z przyjętym niegdyś zwyczajem kierują się oni pod okna osiedli rodzin górników.
Święto to nieodłącznie związane jest z nagradzaniem, premiami i awansami. Jest to również okazja do spotkań starszych stażem górników z młodą górniczą bracią przy obowiązkowym kuflu piwa.

Karczmy Piwne i Combry Babskie

Wspólną cechą obydwu jest to, iż słyną one z wesołej i niepostnej zabawy. Karczma Piwna to męski rytuał, podczas którego gwarkowie dzielą się na dwie tablice: prawą i lewą, które współzawodniczą ze sobą w śpiewie, żartach i wesołych dyskusjach.

Uroczystym aktem jest zawsze mianowanie na górnika. Adepci wykonują tzw. skok przez skórę, po czym następuje ich pasowanie. Dlaczego akurat skóra? Gdyż tradycyjnie była najważniejszym akcentem zawodowym, atrybutem wyposażenia górniczego. Górnik podkładał ją sobie pod kolana, gdy musiał pracować w pozycji klęczącej. Okrywał się nią, gdy ze stropu lała się woda i siedział na niej przy posiłku. Na skórze również dokonywana była wypłata. Mianowanie na górnika było zawsze aktem uroczystym. Obecnie skok przez skórę jest kultywowany w ramach uroczystości Barbórkowych. Jakkolwiek by na to nie spojrzeć, obchodom święta górniczego towarzyszyła wielka magia.

Comber babski to tradycyjne spotkanie płci pięknej, pracującej w kopalni bez obecności męskiej części braci górniczej. Comber rządzi się swoimi prawami i często jest to impreza tematyczna, której uczestniczki się przebierają. Niezmiennie jednak towarzyszy jej wesoły nastrój.

Wyrastając ponad tradycje

Oczywiście w czasie Barbórki organizowane są uroczyste akademie, spotkania, wystawy, koncerty, zabawy i bale górnicze. Choć górnicy nie wyobrażają sobie obchodów bez tradycyjnych imprez: Karczmy Piwnej i Combra Babskiego, to często przy okazji święta górników organizowane są też inne wydarzenia towarzyszące. Co roku odbywają się spotkania górników z dziećmi w przedszkolach, szkołach i świetlicach. Ponadto są spotkania z emerytami i jubilatami. W KWB „Bełchatów” rozgrywane są na przykład Turnieje Piłki Nożnej, na których zbierane są pieniądze na cele charytatywne. KWB „Adamów” z kolei organizuje zawody szub dla pracowników i emerytów kopalni oraz międzyzakładowy Turniej Piłki Siatkowej o Puchar Prezesa Zarządu. W KWB „Turów” z okazji Barbórki odbywa się wiele imprez sportowo-rekreacyjnych mi.in. Automobilklub Zagłębie Turoszowskie zorganizował rajd samochodowy na terenie Bogatyni i kopalnianej odkrywki. Najwięcej emocji dała jazda po kopalnianej żwirowni i zwałowisku zewnętrznym kopalni.

Tradycja Barbórki jest starannie kultywowana we wszystkich ośrodkach górniczych, jednak powoli przechodzi metamorfozę i zaczyna przybierać bardziej nowoczesną postać. To, co pozostaje to wyjątkowość górniczej braci – ich niezwykła więź i nadzwyczaj silna solidarność. Jak ona się rodzi? Odpowiedź tkwi w tym, iż sukces zapewnia tylko praca i odpowiedzialność zespołowa, albowiem nikt nie jest w stanie sprostać wyzwaniom natury w pojedynkę.

ARW IMAGE Public Relations